Szkolnictwo wyższe

У день відкриття нового навчального року у всіх польських та українських університетах виголошувалися прекрасні доповіді про надзвичайно важливу роль вищих навчальних закладів в інноваційному розвитку економіки на основі знань; були представлені чудові результати турботи державної влади та місцевого самоврядування щодо розвитку науки та університетів. Після вручення більшою чи меншою мірою заслужених орденів та різних медалей, а також фінансових та матеріальних премій, коли «фанфари успіху» стихли, життя в університетах нормалізувалося до режиму роботи без камер та фотоспалахів.

W dniu inauguracji nowego roku akademickiego we wszystkich szkołach wyższych Polski i Ukrainy wygłaszano wspaniałe referaty o niezmiernie ważnej roli szkół wyższych w innowacyjnym rozwoju gospodarki, która opierała się na wiedzy; prezentowano znakomite efekty troski rządu i samorządu terytorialnego o rozwój nauki i szkół wyższych.  Po wręczeniu bardziej lub mniej zasłużonych orderów i rozmaitych oznaczeń oraz rozdaniu nagród finansowych i rzeczowych, kiedy umilkły „fanfary sukcesu”, życie w szkołach wyższych wracało do normy bez kamer i błysku lamp. Gospodarka nie ma się na czymś silnym i prężnym się oprzeć, bo instytuty naukowo-badawcze i szkoły wyższe wegetują i efekty ich pracy są niezadawalające, dalekie od potrzeb i oczekiwań, część ich pracowników, doktorantów i studentów  z trudem wiążą koniec z końcem za stawkę płac mniejszą niż życie. Instytucje te nie mogą służyć partykularnym interesom polityków, duchownych, właścicieli kapitały i osobom sprawującym władze, ale tylko i wyłącznie społeczeństwu. Dlatego też szkoły wyższe i instytuty naukowo-badawcze musza być wolne i niezależne od nich, aby mogły należycie i służyć społeczeństwu. Jednocześnie państwo musi uczelniom publicznym (państwowym) zapewnić środki finansowe na rozwój, pokrycie kosztów prowadzonych badań naukowych i wydatków związanych zrealizowanym procesu dydaktycznego, w tym godziwego wynagrodzenia na wysokim poziomie jakościowym. Bez wymaganego należytego zabezpieczenia kapitałowego, i wyposażenia w środki pieniężne te szkoły wyższe nie mogą zrealizować zadań na poziomie oczekiwanym przez gospodarkę, która ma być oparta na wiedzy.

Підвищення рівня якости освіти і розвиток науково-дослідної роботи та постійне підвищення якости її результатів стало основним викликом, який стоїть перед керівниками вишів у Польщі. Тому ключовим питанням, необхідним для розвитку державних і недержавних вищих навчальних закладів стало значне, постійне підвищення якости управління в цих закладах, а також підвищення якости управління наукою і вищою освітою на державному рівні. Для цього як в Міністерстві, так і у всіх вишах повинна розроблятися фактична, а не фіктивна, спрямована на забезпечення якости система управління, яка реально, а не на папері, забезпечувала б підвищення якости роботи працівників. Система управління у вищих навчальних закладах для забезпечення безперервного поліпшення якости управління повинна бути заснована на принципах загального контролю якости (Total Quality Commitment – TOC) і загального управління якістю (Total Quality Management – TQM) . Обовя'зком вищих навчальних закладів в державах, які підписали документ Болонського процесу в рамках Європейського простору вищої освіти (ЄПВО) є підпорядкування системи управління якістю у виші, розробленим Європейською асоціацією із забезпечення якости вищої освіти (European Association for Quality Assurance in Higher Education – ENQA): стандартам і настановам задля забезпечення якости в Європейському просторі вищої освіти (Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area – ESG). Ці стандарти були прийняті в травні 2005 року в Бергені і переглянуті в Єревані в травні 2015 р. під час конференції міністрів з питань вищої освіти країн ЄПВО (European Higher Education Area, Ministerial Conference) .

Pierwsza ustawa o szkołach akademickich w Polsce została przyjęta 13 lipca1920 r. i podpisana przez Marszałka Sejmu Ustawodawczego Wojciecha Trąmpczyńskiego, Premiera Wincentego Witosa i Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Macieja.

Szkoły wyższe spełniały dwie misje: badawczą i edukacyjną, wierne zasadzie jedności nauki i kształcenia liberalnego uniwersytetu Humboldta. Pod koniec XX wieku dostrzeżono rosnące znaczenie relacji uniwersytetu z otoczeniem oraz współzależność miedzy uczelnią, państwem i rynkiem. Wykształciła się, bowiem trzecia misja uniwersytetu – budowanie i rozwijanie pożądanej relacji z otoczeniem, w tym zwłaszcza z szeroko rozumianą praktyką.

Uniwersytety w Europie od XIX wieku spełniały dwie misje: badawczą i edukacyjną, wierne zasadzie jedności nauki i kształcenia liberalnego uniwersytetu Humboldta. Pod koniec XX wieku dostrzeżono rosnące znaczenie relacji uniwersytetu z otoczeniem oraz współzależność miedzy uczelnią, państwem i rynkiem. Wiek XXI to uniwersytety europejskie i amerykańskie rozpoczęły od zaliczenia do swych głównych celów realizację trzeciej misja uniwersytetu – budowanie i rozwijanie pożądanej relacji z otoczeniem, w tym zwłaszcza z szeroko rozumianą praktyką.

Począwszy od powstania pierwszego uniwersytetu średniowiecznego do dziś  ewoluuje koncepcja zarządzania w uczelniach w kierunku uniwersytetu: liberalnego, przedsiębiorczego, państwowego, tradycyjnego, itd.. W centrum układu tych koncepcji uniwersytetów znajduje się współczesny polski uniwersytet na rozdrożu, który chciałby się rozwijać, ale nie może się zdecydować - w jakim kierunku powinien dokonać wewnętrznej transformacji swego funkcjonowania i restrukturyzacji zarządzania.

Osoby pełniący funkcje kierownicze w szkole wyższej świadczą usługę polegającą na zarządzaniu w zamian za określone wynagrodzenie i przywileje. Jakość świadczenia usługi polegającej na podejmowaniu decyzji w uczelni, czyli jakość pracy zarządzających w uczelni nazywamy jakością zarządzania w szkole wyższej.

Władze wydziałów i instytutów odpowiedzialne za jakość kształcenia swoich studentów, chcąc mieć poczucie dobrze spełnionego obowiązku, formułują i przyjmują własne subiektywne oceny i głoszą, że poziom świadczonych usług dydaktycznych jest wysoki. Nie w sposób spotkać w Polsce i na Ukrainie szkoły wyższej, w której głoszono by, że poziom ich jakości kształcenia jest niski, a wartość dodana, jaką uzyskują studenci po ukończeniu studiów jest mierna.