Władze wydziałów i instytutów odpowiedzialne za jakość kształcenia swoich studentów, chcąc mieć poczucie dobrze spełnionego obowiązku, formułują i przyjmują własne subiektywne oceny i głoszą, że poziom świadczonych usług dydaktycznych jest wysoki. Nie w sposób spotkać w Polsce i na Ukrainie szkoły wyższej, w której głoszono by, że poziom ich jakości kształcenia jest niski, a wartość dodana, jaką uzyskują studenci po ukończeniu studiów jest mierna.

Kiedy w Krakowie, spacerując po Rynku Głównym, przechodzimy obok Sukiennic to widzimy, że stoją jak stały przed wiekami, a w ich wnętrzu odbywa się nadal handel. I tak jak w średniowieczu - spotkamy tu kupujących z Polski, Niemiec, Anglii, Ukrainy, Rosji i wielu innych państw, które są starsze od Sukiennic. Idąc dalej, ulicą Św. Anny przechodzimy obok Collegium Maius Uniwersytetu Jagielońskiego, gdzie spotkać możemy profesorów i studentów z tych wymienionych powyżej państw i wielu innych powstałych we współczesnym świecie.

Osoby pełniący funkcje kierownicze w szkole wyższej świadczą usługę polegającą na zarządzaniu w zamian za określone wynagrodzenie i przywileje. Jakość świadczenia usługi polegającej na podejmowaniu decyzji w uczelni, czyli jakość pracy zarządzających w uczelni nazywamy jakością zarządzania w szkole wyższej.

Dalekie miejsca polskich szkół wyższych w rankingach światowych nie napawają optymizmem, wymagają zastanowienia się i refleksji. Dlaczego system zarządzania w szkolnictwie wyższym nie nadąża za europejskimi i światowymi wymaganiami. Ponad 20 lat transformacji politycznej, społecznej i gospodarczej w niewystarczającym stopniu wpłynęło na konieczne przekształcenia, nie spowodowało wymaganego wzrostu jakości zarządzania w uczelniach publicznych i niepublicznych oraz oczekiwanego rozwoju, który by przybliżył czołowe polskie uniwersytety i politechniki do czołówki europejskiej i światowej.

Pojęcie „Total Quality Management” najczęściej tłumaczy się z angielskiego na język polski, jako „Kompleksowe zarządzanie przez jakość”. W literaturze polskiej i zagranicznej coraz częściej przyjmuje się angielską wersję językową tego pojęcia lub jej skrót - TQM1. Total Quality Management jest filozoficzną koncepcją zarządzania, która przyporządkowuje podjęcie decyzji ciągłemu wzrostowi jakości pracy i produktu. Pojęcie TQM nie jest opisanym, zadekretowanym systemem zarządzania.

Wraz z postępującą globalizacją w świecie i integracją w Europie, reformie zorientowanej na wzrost jakości kształcenia ulega także szkolnictwo wyższe, nie tylko w państwach członkowskich Unii Europejskiej, ale także w pozostałych krajach sygnatariuszach Procesu Bolońskiego. Celem Procesu Bolońskiego (który rozpoczął się podpisaniem Deklaracji Bolońskiej w 1999 roku na konferencji ministrów właściwych do szkolnictwa wyższego 29 państw europejskich) było stworzenie do 2010 roku podstaw funkcjonowania nowego typu systemu zarządzania i funkcjonowania szkół wyższych w Europie.

Głównym celem opracowania jest pokazanie problemu wyboru drogi optymalnego rozwoju uniwersytetu na rozdrożu i kierunku dążenia do doskonałości oraz cech proponowanej koncepcji uniwersytetu rozwojowego, czyli liberalno-przedsiębiorczego. Przed opracowaniem, oparte na prowadzonych od kilkunastu lat pracach badawczych autora, postawiono do potwierdzenia tezy:

Wprowadzone po drugiej wojnie światowej do terminologii nauk o zarządzaniu,
zaczerpnięte z wojska, takie pojęcia jak: strategia, taktyka, front, operacja, walka, kampania, bitwa,
itp zadomowiły się na trwale w literaturze. Strategia (z greckiego) to „dział sztuki wojennej
obejmujący przygotowanie i prowadzenie wojny jako całości oraz jej poszczególnych kampanii i
bitew”1 Natomiast taktyka to „część sztuki wojennej, obejmująca teorię i praktykę prowadzenia
walki przez jednostki różnych rodzajów wojsk”2. Musimy więc rozróżniać strategię bitwy, wojny od

Głównym celem opracowania pokazanie miejsca i roli społecznego audytu finansów jako
źródła wiedzy o przyczynach i skutkach jakości zarządzania w szkole wyższej. Natomiast
dodatkowym jest zachęcenie uczelni publicznych i niepublicznych do podjęcia pogłębionych badań
tych zależności. Realizacja tego celu wiąże się z potwierdzeniem hipotezy badawczej głoszącej, że
społeczny audyt finansowy jest ważnym narzędziem doskonalenia zarządzania. Przekonanie
kierujących uczelniami o randze i wadze znaczenia społecznego audytu finansowego dla

Prowadzone od 2001 roku badania funkcjonowania szkolnictwa wyższego w Polsce
potwierdzają, że istniejące prawo dotyczące, szeroko rozumianego, szkolnictwa wyższego nie
stwarza warunków do jego dynamicznego rozwoju oraz dostosowania do wymogów Europejskiego
Obszaru Szkolnictwa Wyższego i Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Kolejne zmiany i
nowelizacje nie przynoszą zadowalających zmian w pozycji polskiego szkolnictwa wyższego w
Europe i świecie. Częściowa, niepełna i nieudana quasi, zastępcza prywatyzacja szkolnictwa